TV Programma's

Vanaf vrijdag 17 januari zendt de Heusdense Televisie en Radio (HTR) weer een nieuwe aflevering uit van Het Streekarchief. In aflevering 49 uit deze reeks verkennen presentator Leo Swaans en streekarchivaris Hildo van Engen het verre verleden van Oudheusden. Zij treffen elkaar op een grasveldje nabij het Oude Maasje, op de plek waar ooit eeuwenlang een kasteel stond. Van dit kasteel, dat het centrum vormde van de heerlijkheid Oudheusden, Elshout en Hulten, zijn tijdens een korte archeologische campagne aan het begin van de jaren zeventig de fundamenten aan het licht gebracht. Oudere inwoners herinneren zich nog wel het poortgebouw van het kasteel, dat rond 1970 heeft plaatsgemaakt voor de uitbreiding van het dorp. Op de resten van het kasteel stond tot enkele jaren geleden basisschool De Nieuwenrooy. Destijds dacht men dat dit de naam was van het Oudheusdense kasteel, maar dat berust op een misverstand.

Het kasteel van Oudheusden werd in de middeleeuwen bewoond door de heren en vrouwen van Oudheusden. Dit geslacht telt illustere personen. Halverwege de veertiende eeuw huwde Machteld van Oudheusden met heer Herbaren van Riede, die afkomstig was uit de omgeving van Ridderkerk. Na zijn dood stak Machteld het familiekapitaal in enkele vrome stichtingen, waaronder een college van kanunniken dat werd verbonden aan de parochiekerk in Heusden, en een vrouwenklooster in Heesbeen. Dat kwam nooit goed van de grond, en kende vijfentwintig jaar later binnen de Heusdense stadsmuren een doorstart als het mannenklooster Mariënkroon. In de vijftiende eeuw bekleedden de heren van Oudheusden vooraanstaande posities in de omgeving van de hertog van Bourgondië, die ook graaf van Holland was. Heer Wouter van Oudheusden bijvoorbeeld was kamerheer, bewaarder van de juwelen en muntmeester van hertog Filips de Goede. Dat was kennelijk zo lucratief dat hij omvangrijke bezittingen wist te verwerven in het Land van Altena.

In het Streekarchief buigen Swaans en Van Engen zich over twee bijzondere perkamenten oorkonden. De eerste is een kleine schepenoorkonde uit 1494, waarin het stadsbestuur van Heusden optekende dat Jan van Oudheusden het Oudheusdense kasteel met de omliggende grond aankocht. Een veel groter archiefstuk werd in 1498 opgesteld door niemand minder dan de Bourgondische hertog Filips de Schone. Omdat hij geld nodig had, verkocht hij aan Jan de heerlijkheid Oudheusden, Elshout en Hulten. Zo kwam Jan van Oudheusden in het bezit van de juridische zeggenschap over zijn dorp en de omgeving. Daaronder viel ook het schoutambt, zodat Jan zich met deze koop voortaan verzekerd wist van omvangrijke inkomsten.